QUEZON CITY (MindaNews / 06 May) – Ang pagsuway na iyon ng ilang grupo ng Bani Israil ay nagpatuloy hanggang sa panahon ng mga Romano kung saan inukopa at pinamunuan ng huli ang maraming parte ng Europa, Aprika at Gitnang Silangan kasama na ang Palestine at Jerusalem.
Pero nang pinabagsak ng mga sundalong Arabo ang Imperyong Romano mula noong ibinigay na ang manto o ang banal na kasuotan ng pagkapropeta sa panghuling sugo na si Nabi Muhammad (saw) na taga Arabia at tuluyan nang palaganapin ang Relihiyong Islam hanggang sa panahon ng mga Khulafau l-rashidun, di kalauna’y madaling napunta sa kamay ng mga Muslim ang pamamahala ng Jerusalem at ng buong Palestine.
Noong panahon na yun, hindi kagandahan ang kondisyon ng mga tribong Bani Israil partikular ang mga Hudyo bago pa man dumating ang mga Arabong Muslim sa Palestine.
Malasakit
Nang makita ito ni Umar ibn Khattab (as), ang pangalawang Khalifah na nanguna sa pagkupkop ng Jerusalem noong 638, tinanong niya si Patriarkang Sophronius, ang punong taga-pamahala ng Jerusalem, kung nasaan ang mga Hudyo.
Sinabi niya na hindi kagandahan ang kondisyon ng mga Hudyo at nasa di kanais-nais na lugar bunsod ng masamang pagtrato sa kanila ng mga Romano. Ipinag-utos ni Khalifah Umar (as) na ibalik ang mga Hudyo sa Jerusalem at bigyan sila ng karampatang tahanan para sila’y makapamuhay ng tahimik at payapa.
Sa panahong ito nag-umpisa ang malayang pakikipamuhay ng tatlong angkan ni Propeta Ibrahim (as) bilang Bani Israil kasama ang mga Hudyo, mga Nasara o mga tagasunod ni Nabi Isa o Hesus, at mga Muslim sa Palestine.
Naputol lang ang samahang ito sa panahon ng Krusada (1095-1291) kung saan tinangkang lusubin at pamunuan ang Jerusalem ng mga panatikong Kristiyano at mga barbaro mula Europa.
Subalit, di nagtagal naibalik din ang pluralismo sa Jerusalem lalo na sa panahon ni Saladin o ang kilalang si Salahuddin al-Ayyubi noong ika-labingdalawang siglo.
May isang anggulo ng kasaysayan na mahalagang mabanggit bunsod sa mataas na pagkilala ng Relihiyong Islam sa mga Hudyo dahilan kung bakit sila’y napalapit sa mga Arabo at mga Muslim. Katunayan nung magpunta ang mga Arabo sa Espanya kung tawagin noon ay Andalusia, sumama din sa kanila ang mga Hudyo.
Nung pinatalsik naman ang mga Moors at mga Imperyong Arabo at Islamikong dinastiya ng Reconquista pagkatapos ng halos walong siglong pamamahala ng kalakarang Islam sa Iberian Peninsula, sumama ding umalis ang mga Hudyo sa mga Moorish Muslim at mga Arabo.
Dahil dito sila’y kinukop at pinatira sa komunidad ng mga Arabo at mga bansang Muslim sa Gitnang Silangan at sa buong mundo. Ito ang dahilan kung bakit hanggang ngayon ay maraming mga Hudyo ang nakatira sa mga bansang Muslim at malaya silang nakikipamuhay, nangangalakal, nakapagtayo ng kanilang mga synagogues at malaya nilang nagampanan ang kanilang pananampalataya ayon sa katuruan ng Taurah.
Katulad nung Krusada, naputol ang magandang ugnayang ito ng unti-unti nang humina ang Imperyong Ottoman at pumasok ang mga bansang mananakop mula Europa tulad ng Britanya at Pransya at marami pang iba.
Pag-usbong ng Zionismo
Pinakamalaking dagok sa mapayapang samahan ng tatlong angkan ni Propeta Ibrahim (as) ang pag-usbong ng Zionismo. Ito ay isang ideolohiya ng mga Hudyo sa Europa na ang layunin ay ukupahin at solohin ang pamamahala ng Palestine.
Ginawa ito ng mga Zionista sa pamamagitan ng unti-unting paggapang at paimbabaw na pamamaraan o mga “over-the-top strategy” sa Pwersang Kanluran at mga institusyong pang ekonomiya at militar na naka-angkla sa pinagsanib na puwersa ng ultra-nasyonalismo ng Zionismo at makabagong interpretasyon ng Bibliya mula sa mga radikal na Hudyo at mga pundamentalistang Kristiyano na kung tawagin ay “Christian Zionists.”
Hindi halos naramdaman ang Zionistang estratehiyang ito ng mga lider Arabo at mga Muslim dahil nakapaloob ito sa mga usaping polisiya na palihim ng mga bansang pasimuno ng kolonyalismo at imperyalismo sa Gitnang Silangan. Pinalawak at pinalalim din ito simula noong paghina ng Imperyalistang Britanya at pag-usbong ng Pax Americana noong huling yugto ng labing siyam na siglo hanggang sa kasalukuyan.
Katunayan, nang dumanas ang mga Hudyo ng Holocaust, ang sistematikong pagmamalupit ng mga Nazi ni Hitler sa Bansang Aliman, mga bansang Muslim din ang tumanggap sa maraming Hudyo at sila ay itinuturing bilang mga kapwa tao na may kasulatang pang relihiyon o “Ahlu l-kitab” na mayroon pang parte nito na naaayon sa paniniwalang itinatag ni Propeta Ibrahim (as).
Dahil dito, malayang tinanggap ng mga Palestino ang mga Hudyo sa Palestine noong sila’y pinagtabuyan sa iba’t-ibang bansa sa Europa bago noong Pangalawang Digmaan ng Daigdig. Ito ang dahilan kung bakit hanggang ngayon maraming mga Hudyo nakatira sa bansang Turkey, Iran, Morocco, Yemen, Lebanon, Iraq, at marami pang iba.
Subalit, tuluyan nang naglaho ang magandang relasyon ng mga Palestino at mga Hudyo simula noong itinatag ang Bansang Israel noong 1948. Halos di na mabilang ang kalupitan, pagmasaker at iba’t-ibang uri ng pagmamalabis ng Estadong Israel sa mga Palestino hanggang sumiklab ang sunod-sunod na mga giyera noong 1956, 1967 at 1973 at mga paglusob ng Israel sa Lebanon noong 1982 at marami pang iba.
Tinangka din ayusin ng Estados Unidos ang relasyon ng mga Arabo at Israel katulad ng pagkakaroon ng kasunduang pangkapayapaan tulad ng Camp David Accord noong 1978 at sinundan ito ng Oslo Accord noong 1993.
Subalit, sadyang malalim ang ugat ng tunggalian na nagdulot pa nang pagkakahati-hati hindi lang sa hanay ng mga Arabo at mga Hudyo; pero pagkawatak-watak ng mga parehong Arabo at Palestino dahilan kung bakit umusbong ang iba’t-ibang grupo at mga paksyon sa Palestine. Ganun din ang nangyari sa mga Hudyo sa Israel.
Pinatay si Presidente Anwar Sadat ng mga militanteng grupo sa Ehipto noong 1981. Pinatay din ng militanteng Hudyo si Yitzhak Rabin ang Prime Minister ng Israel noong 1995. Nagpatuloy ang mga karahasang ito hanggang dekadang ‘90s at 2000s at ang serye ng giyera sa Gaza kasama na itong panibagong giyera na sumiklab noong Oktubre 2023.
Pangamba ng Giyerang Nukleyar
Itong huling giyera sa Gaza ay ang pinaka matindi kumpara sa mga naunang giyera noon panahon ng mga imperyong Romano, Persiano, Babylonia kasama na ang iba’t-ibang dinastiyang Arabo at Imperyong Ottoman. Dahil sa isang pagkakaiba: wala silang armas pandigma na nukleyar di tulad ng mga dambuhalang bansa ngayon.
Ito ang dahilan kung bakit hindi makagalaw ang mga bansang Muslim di tulad ng bansang Israel na meron isang malaking “backer” — ito ang Estados Unidos.
Dahil sa pagmamalupit ng Israel sa Gaza, hindi na makatiis ang mga karatig bansa tulad ng Iran na nagbanta na sa Israel at nagpadala na ng sulat sa Estados Unidos na kung tuluyang itong lulusob sa Rafah bunsod na rin ng pagbomba ng Israel sa konsulado ng Iran sa Syria, mapipilitan ang Iran na rumesponde laban sa Israel.
Halos di natin maarok ang kahihinatnan ng giyera na maaaring magkaroon ng “nuclear exchange” ang dalawang bansa at magdulot ng “mutual annihilation” at maraming madadamay na mga bansa sa Gitnang Silangan at sa buong mundo. Dahil pag nangyari iyon, maaaring reresponde at tutulong ang Estados Unidos at mga bansang Europa sa Israel; at; tutulong din ang Rusya at Tsina sa Iran at mabukas ito ng panibagong kaguluhan sa ating karatig lugar — ang Taiwan at South China Sea.
Ito ang dahilan bakit hirap tayong magsaya at magbunyi ngayong araw ng Eidu l-fitr kundi ang mas lalo tayong magmatyag at makialam at lalong paigtingin natin ang ating mga du’a.
[Ang Minda views ay espasyong pang opinyon ng MindaNews. Ang artikulong ito ay pangalawang serye ng Eidu l-fitr khutba na nilakpan ng mga karagdagang datos upang mabuo ang mas angkop na pagtutulay at komprehensibong tesis. Si Julkipli Wadi ay Propesor sa Linangan ng Araling Islamiko sa Unibersidad ng Pilipinas].
