WebClick Tracer

BATANG MINDANAW: Ang Tinuod Para Sa Hayag Na  Kaugmaon

mindaviews batang mindanaw

DAVAO CITY (MindaNews / 21 September) — Ako si RM, usa ka studyante na naay pribiliheyo ug kakayahan na ma-studyhan ang mga nahitabo sa Pilipinas atong niaging panahon. Karong adlawa, Syeptembre 21, 2021, gusto unta nako ipahibalo ang akoang mga natun-an sa inyong tanan sa pamaagi nga dili na nako kailangan mugamit ug mga words nga lisod sabton. Dapat gani i-formal ni nako siya na post pero unsa ang point kung mag English ko o ‘di kaya lawom na bisaya akoang gamiton kung dili man masabtan sa tanan.

Medyo taas-taas ni siya na post pero unta basahon ni ninyo hantod sa pinaka tumoy.

Ang akoang gusto mahitabo ani kay unta pagka human ninyo ug basa kay maka huna-huna mo sa mga nahitabo sa una kay sa tinuod lang, kita man tanan ang mag lisod kung kailmtan nato o mausab pa ang mga niagi.

Bag-o nako ipadayon ni akoang gisulat, diretsuhon na nako tamo, naa ra sa inyo kung basahon ni ninyo, pero dako akong pasalamat sa inyo kung hatagan ni ninyo ug oras para basahon.  Kini nga post kay labot sa politika.

Katong una ko nag seryoso ug tuon sa mga butang na konektado sa politika, daghan nako ug na dungogan gikan sa akoang pamilya ug uban pa na kaila. Na ‘bata pa daw ko’ ug dapat ‘dili na lang daw ko mag apil-apil kay unsa daw akoang na ambag sa Pilipinas.’

Wala ko naminaw sa ilaha kay kabalo ko ug nituo ko na “Ang kabataan ang pag-asa ng bayan.”

Pag abot sa panahon, kung dili pa nato usbon ang atoang mga paghunahuna, o tudluan atoang mga sarili na maki simpatya sa uban tao, kaming mga musunod na henerayson ang mag ka-lisod.

Sa mga niagi na semana, si Toni Gonzaga ang sulod sa social media kay tungod sa iyahang pag interview kay Bongbong Marcos, anak sa dating ‘Diktador na Presidente sa Pilipinas.’ Daghan sa inyoha ang walay labot sa ilang isyu tungod kay unsa naa? Mapakaon ba ta ana? Mabayaran nila atoang mga bayronon? Mawala atoang problema? Pero sa tinuod lang, ang tubag kay “Oo.”

Bag-o nato idayon ang mga nahitabo kay Toni and Bongbong, atoa sang sturyahan kung unsa ba ang pasabot sa “Diktador,” ug nganong dapat himuon nato ni nga dakong butang.  Ang Diktador kay usa ka klase na tao na “Lider” kuno pero kasagaran naga mandar sila pinaagi sa pwersa. Gusto nila na tanan nila gusto kay atoang sugton unya ang dili mo sunod sa ilaha kay silotan.

Sa panahon ni Ferdinand Marcos, papa ni Bongbong Marcos, nagkagubot ang tanan unya puro kurapsyon ang nahitabo sa Pilipinas. Naa koy nabasahan na mga posts na katong time daw ni Ferdinand Marcos, ang Pilipinas daw kay datu kaayo unya hapsay daw tanan, daghan daw ug napundar parehas sa Bataan Nuclear Power Plant, San Juanico Bridge, ug ang Nutribun. Mao na ilang gina tawag na “Golden Age.”

Pasensya pero walay kamatuoran halos tanan. Sa akoang mga nabasa, katong sa panahon sa Diktador na si Marcos, lubog sa utang ang Pilipinas na hantod karon atoa pang ginabayaran, ug ana ang mga experto na hantod 2025 pa daw ta mahuman ug bayad sa tanan gi-utang ni Marcos.

Gi-angkon ni Marcos ang Pilipinas, gi-gasto nila ang kwarta sa mga tao para sa ilahang sariling interest, ug gipang-hatag ang uban na kwarta sa ilahang mga amigo ug amiga.

Kabalo ba mo sa pangit na pamaagi na gihimo sa pamilya ni Marcos para mapatukod ang Bataan Nuclear Power Plant (BNPP) ug ang pangit na kaagi sa mga tao sa San Juanico Bridge?

Ang BNPP ang isa sa mga project ni Marcos na nag palubog sa Pilipinas. Sa sobra ka-dako sa loan ni Marcos para ani na project, na-branded kini as the “most expensive lemon in Philippine history.” Ni abot ug $2.3 bilyon sa pag patukod pa lang aning plantaha unya lahi pa pud katong mga utang na ni abot ug P43.5 bilyon ug interest na P21.2 bilyon. Ginabayaran pa ug P27 milyon matag-tuig sa mga magbubuhis para lang mapadayon kining plantaha maskin wala ginagamit tungod kay naay safety-issues na dilikado para sa mga tao kung ipadayon o padaganon ni na power plant.

Ang sunod natong istroyahan kay ang San Juanico Bridge na regalo ni Ferdinand Marcos para sa iyahang asawa na si Imelda Marcos. Gi tawag kini na Bridge of Love bago mahimong San Juanico Bridge. Ang wala nahibal-an sa uban kay gi gamit pud ni siya ug pang torture sauna sa mga suspect sa rebilyon na dili gusto ang mga pamaagi ni Marcos. Daghan pud naapil na mga inosente na sibilyan maskin walay silay sala pero kay na suspetsahan lang sila maong gi dakop sila ug gi torture sa San Juanico Bridge.  Gipang rape, gi-paso ang tiil gamit ang plantsa, gi-paso ug sigarilyo ang mga kinatawo, ug uban pa.

Ang ulihi kay ang Project Tulungan. Ang Project Tulungan kay proyekto na naga panghatag ug pan na ginatawag ug Nutribun. Aduna koy nabasa sa Facebook na katong panahon daw ni Marcos, disiplinado ug maka tuon daw ug maayo ang mga studyante kay tungod puno pirmente ilang mga tiyan bag-o sila musulod sa skwelahan. Kining proyektuha kay gikan daw kay Ferdinand Marcos ug sa iyang asawa na si Imelda. Hangtod asa ang kamatuoran? Ang tinuod kay kining ginatawag na Nutribun kay gikan sa United States Agency for International Development na gidevelop atong late 1960 ug naay 383 ka page report na gidokyumento ni Dr. Reuben William Engel.

Karon, mubalik kita sa issue ni Toni Gonzaga ug ang anak sa Diktador na si Bongbong Marcos. Nganong daghan ang ni ayaw sa video ni Toni kauban si Bongbong? Habang gina human nako ang video, dili nako maiwasan na ma question ang tanan nako natun-an. Makaingon ko nga grabe ang pag prepara nila para i-set up tanan. Makuyawan na lang ka na maka pamati ka ug kaluoy sa ilahang gi sturyahan ug mao kini ang pinaka dilikado sa tanan. Ako na naka lantaw ug mga dokyumentaryo ug naka basa ug mga artikulo bahin  sa rehimeng Marcos ug unsa siya ka sahol sauna kay nkay nakapamati ug gamay kaluloy-on, unsa pa kaya ang ubang tao na walay ideya sa iyang mga gipang buhat? Dako nakong pasalamat na naa koy nahibal.an ug wala nako gipalit ang ilang propaganda.

Ana sila, ngano daw idamay nato si Bongbong Marcos na wala man siyay sala? Na dili man siya ang iyahang papa, ug bata pa siya ato katong nahitabo ang Martial Law.  Para sa akoa, kini na mga sentimento ug pagbati kay magamit lang kung gibayaran na sa pamilyang Marcos ang ilang mga sala ug utang sa mga mamamayang Pilipino. Si Bongbong ug Imee Marcos, ang mag-igsuon kay naa na sa tamang edad sa panahon sa Martial Law, ug kabalo na sila sa tama ug mali.  Si Imelda, nga- na konbikto ug sad-an sa pagpangawat kay hantod karon wala gihapon na kulong. Ang mga gipangkawat na kwarta sa mga Marcos, wala pa nabalik tanan.

Mu-uyon ko na kita tanan naay karapatan na i-ingon ang atoang mga gusto isulti, pero nagatuo pud ko na kita tanan kay naay obligasyon para iingon ang tinuod ug dili bag-uhon ang mga kaniadto. Kani ang mga gikahadlukan sa mga biktima ug sa ilang pamilya, na mausab ang kamatuoran. Dili kita dapat muhatag ug plataporma sa mga taong wala pa gibayaran ang ilahang mga sala.

Sa akoang pamilya, amigo, ug sa tanan na makabasa ani nga post. Hunaot unta na hatagan nato ug oras atoang mga sarili na mag basa aron makahibalo kita sa kung unsa ang tinuod. Dili kita mag-pataka ug basa sa sa Facebook, tan-aw ug theory videos sa Youtube, ug maminaw sa mga chismis sa mga chismosa ug chismoso nato na mga silingan nga walay basehan.

Politika ang tanan. Ang atoang problema sa mga dagkong bayaron, tungod na sa politika. Lisod ipangita ug trabaho? Gamay ang sweldo, tungod pud kini sa politika. Ang pagmahal sa mga bayronon? Tungod kini sa politika, Unta pirmi nato hinumduman na ang mga naa sa itaas, ang gobyerno, kay atoang gi-boto para pag silbihan kita. Atoa silang gi-butang sa ilang mga posisyon karon ug atoang mga kwarta ang naga pa sweldo sa ilaha.

Kita tanan naay mga katungod na manaway sa mga maling pamaagi sa Gobyerno. Atoang trabaho ang siguraduhon na wala kita gina manipyula para musunod lang sa ilahang gusto. Ang pag rally sa gawas kay dili mali, labaw na kung kabalo kita na mali na ang ilahang ginabuhat. Ang pag rally kay aksyon lamang na ginatawag ang mga nasa itaas na na mali na ilahang ginabuhat. Ang pag rally pud kay isa sa mga aksyon para pukawon ug kombinsihon ang tanan na muoban sa masa kay para kini sa masa.

Kabalo ko daghan kaayo kita ug problema na kailangan problemahon, ug kapoy maki-sawsaw sa mga butang parehas anang politika. Gusto lang nako tamo i-remind na kung wala ka na apiktuhan sa mga desisyon sa mga naa sa itaas, muhulat pa ba ka na madamay ka? Ginabuhat sa mga naga daugdaug sa atoa ang ilahang mga gusto kay tungod hilom kita. Tama na.

Naa na lang ta’y pila ka adlaw para mag pa rehistro para maka boto kitang tanan sa muabutay na eleksyos karong 2022. Unta atoang kilalahon ang atoang iboto ug dili magpadala sa ilahang mga saad. Atoang susihon kung unsa ilahang mga nabuhat para sa Pilipinas. Dili na ta dapat muosab. Dili na gyud.

(BATANG MINDANAW is the youth section of MindaNews. Rob Mego Perez-Fujikawa is a 22-year-old Mindanaon who hails from Davao City. He currently is a first year student of  BA in Communication and Media Studies at the University of the Philippines Visayas. He is an aspiring filmmaker and indulges himself in any form of art such as writing and drawing in his free time)

 

Search MindaNews

Share this MindaNews story
Send us Feedback