DAKBAYAN SA DABAW (MindaNews/Hunyo 27) — Nasayod ba mo nga ang unang mga Katsila nga nasaag diris Pilipinas niadtong 1521 nakakaon og saging tindok? Kining mga Katsilaa sakop sa Ekspedisyong Magallanes (Magellan Expedition). Sumala pa sa report ni Antonio Pigafetta, ang rekorder sa maong ekspedisyon, ang saging tindok ilang nakaon sa Palawan. Hinuon, wala mosulti si Pigafetta nga ang ngalan sa saging mao ang tindok, pero kita nasayod nga tindok ang iyang gimensyon. Kay sumala sa iyang deskripsyon, ang saging adunay gitas-on nga katunga sa bukton, ug susama usab ka tambok sa bukton. Naa pa bay laing saging nga sama kataas ug katambok kondili ang saging tindok?[]/a> with |||
Palit mo, ha?
Naa pay laing klaseng saging nga nakaon sila Pigafetta. Sa iyang deskripsyon, ang usa ka saging sama kataas sa palad, samtang naa pay usa nga mas mubo apan mas lamian. Unsa kaha ning saginga nga sama kataas sa palad? Kardaba? Ug unsa pod ning mas mubo apan mas lami, ang tundan? Unsay inyong taghap?
Sa Ingles, ang saging tindok gitawag og horn plantain. Natingala gyod ko nganong dili ni tawgong horn banana. Unsa diay ang kalahian sa banana ug plantain? Diay, banana ka kon mohinog unya makaon na bisag dili lutoon, samtang ang plantain, ke hilaw ke hinog, kinahanglan lutoon aron mas lami. Kon mao, ang kardaba ug sab-a mahulog nga plantain. Kining mga tundan, binangay, bongan, senyorita, morado, Cavendish – mga banana sila. Usahay tawgon pod silag mga dessert banana, kay puyde kaonong deretso bisag dili lutoon. Unsa pod kahay lasa sa hinog tundan nga lutoon?
Niadtong bata pa ko, kanunay ko makakitag tindok, apan karon, nihit na ni. Lisod ka na makakitag tindok. Gani, dihang nangita kog retrato sa tindok aron gamitong ilustrasyon sa mga pagkaon sa mga Katsila nga sakop sa Ekspedisyong Magallanes, wala gyod koy makuha. Kining artikuloha iapil nako sa libro kun cookbook sa mga pagkaong Dinabaw. Bisag si kinsa na lang ang akong pangayoag retrato, apan wala gyod silay ikahatag. Naay nagsaad nga mohatag kuno, pero hulaton pang mamunga, o kuhaon pa gikan sa unsang bukira. Naa pod koy napangutan-an nga wala gani kailag tindok. Tawon sab.
Sa Internet, daghan kong nakit-ang mga retrato sa saging tindok, apan ambot nganong dili makontak ang tag-iya sa mga retrato kay ako untang pananghiran nga gamiton. Busa mapatik na lang ang cookbook nga walay retratong tindok. Tingali naay nakabasa aning akong kolum nga naay gitanom nga saging tindok o naay kailang naay tindok ug makahatag nakog retrato sa tindok? Malay mo sa sunod edition akong magamit?
Sayang kon mahanaw ang tindok. Pero kay dili man ni halinon sa palengke, walay ganahan mananom, gawas lang sa pipila ka mag-uuma nga mananom alang sa ilang kaugalingong konsumo.
Naa ra bay interesanteng leyenda mahitungod sa saging tindok nga gihimoag sine o sa komiks ba to kaniadto. Mahitungod kini sa mutya sa saging tindok. Matod pa sa leyenda, sa tungang gabii sa Biyernes Santo, mobuka ang puso sa saging tindok ug mahulog ang mutya. Kining mutya adunay gahom sa makaangkon niini: mahimo siyang kublan (invincible) ug tagolilong (invisible). Apan kinahanglan nga saw-on kini sa iyang baba, dili puyde saw-on sa kamot. Kay kon saw-on sa kamot, mawala ang gahom sa mutya.||| |||buy amoxicillin online with |||