Mao kini ang hulagway nga mosangko sa atong hunahuna kung madunggan ang daygon nga atong natun-an gikan sa mga langyaw — ang SILENT NIGHT.
Apan mao man sab ang gihulagway sa sugilanon nga nasulat sa Balaang Kasulatan. Niabot si Jose ug Maria sa puluy-anan sa mga mananap ug didto sila mipahulay. Taliabot ang pagpanganak sa buros nga si Maria.
Sa romantikong pagka-istorya, diha pa gibutang ang bag-ong natawong bata sa pasungan. Pastilan, dramatiko gayod.
Dunay gamay'ng kasikas didto sa kawanangan diin nagpa-uraray ang mga magbalantay sa karnero dihang dunay mga dili ingon nato nga nagpakita ug ni-agda kanila nga pangitaon ang maong bata sa pasungan.
Nanag-awit sab kuno ang mga dili ingon nato nga giila sab nga mga manolonda. Apan kinsa ra man sab ang nakadungog, daw kadto man lang hingtungdan nga pamilya ug ang mga niduaw nga mga magbalantay og karnero.
Sa wala madugay hinoon, dunay ni-abot nga mga balaan ug malaamon'g tawo nga kuno gikan sa sidlakan. Tulo kabuok sila ug nagdala'g mga gasa.
Mao kini ang mga karakter sa maong istorya ug panahon nga dunay mga Christmas pageant, ilogan sa mga dramaturgo ang maong mga papel sa drama.
Kada Disyembre ang katawhang nigakos sa Kristohanong pagtoo mobalik sa pag-awit, pagdrama, pagsaysay sa maong istorya. Ambot sab nga sa kada tuig ani nilang balik-balik, wala man sab sila sumhi.
Apan sa sumada, usa ray pulong nga molangkob sa maong panghitabo: YANO.
Yano ra gyod ang katawhan ug mga binuhat nga nalakip ani. Yano ra sab ang ilang pagsabot sa unsay nahitabo bisag katingad-an kaayo kini. Yano ra sab ang ilang pagpuyo bisan kung ang ni-abot nga bata talagsaon kaayo. Yano ra sab ang ilang reaksyon sa nitumaw nga panghitabo. Apan ang maong kayano maoy naghatag og dakung kahulagan sa unang Pasko.
Fast forward o mo-ambak ta padulong sa atong panahon karon. Wala pa man gyod mawala ang kayano sa Pasko, apan kini tinuod lang kung mo-adto ta sa hilit kaayo nga mga baryo diin walay elektrisidad, lisod ang dalan ug daw layo pa gyod kaayo ang katawhan sa epekto sa globalisasyon. Apan nagkagamay ug nagkanipis na ang populasyon sa maong mga dapit.
Alang sa mas daghang katawhan karon, samok ug kumplikado na kaayo ang pagsaulog sa Pasko. Layo na gyod kaayo sa kayano sa unang Pasko didto sa gamayng lungsod sa Belen sa nasud sa Israel. Bisan gani ang maong lugar karon dili na sab yano kay perte'ng daghang mga turista ang nagdasok sa maong lugar.
Ug kay daghan man ang mga turista nga mo-abot, bibo — apan pagkasamok — na kaayo ang maong lugar karong mga adlawa. Daghang mga hotel nga kapuy-an sa mga bisita, restaurant diin sila makakaon ug tindahan diin sila mopalit og souvenirs. Ug tungod kay daghang tawo, daghan sab ang mga guardiya, kay hadlok ang mga naa sa katungdanan nga dunay mobotong kagubot kay ang Belen gi-alirongan man sa mga pundok sa mga Hudeo ug mga Palestino nga hangtud karon wala pa mag-uyon nga mahimo silang maayong silingan sa usa'g usa.
Pastilan. Asa man ta ani maka-saulog sa Pasko nga dili ra kaayo layo sa kayano niadtong unang Pasko?
Sa tanang lungsod karon sa Mindanao gikan sa Butuan padulong sa Bansalan, sa Ipil ngadto sa Iligan, sa Kidapawan ngadto sa Kolambugan, Cagayan de Oro ngadto sa Cotabato, Davao ngadto sa Dipolog, nagdasok ang katawhan sa mga malls, palengke ug mga nagtampook nga mga tindahan sa kilid-kilid.
Unsaon man god nga dili lang dire sa ato apan sa daghang dapit sa kalibutan — bisan gani ang mga nasud diin gamay ra ang mga Kristiano ug ang daghang katawhan mga Buddhist, Jew, Muslim o walay pagtoo — ang panahon sa Pasko mao may usa ka higayon diin buhi kaayo ang kapitalistang ekonomiya. Kini nasusama na sa Valentine's Day, Mother's Day, Memorial Day ug uban pang mga Day diin daku kaayo ang kasibot sa mga shopping centers.
Kay kining maong mga Day nahimo man gong higayon sa 'changing gifts; ug daw na-brainwash na man gyod ang katawhan sa media nga kung dili ka-apil sa maong paghinatagay og gifts daw walay kahulugan ang ilang kinabuhi. Daghan na ang gisagol-sagol tungod ani, ug nisamot na gyod ni dihang niboylo ang makina sa globalisasyon.
Panahon sa Pasko nagsagol na ang mga pagbati sa katawhan: nga lagi ipadayag gyod ang pagmahal ngadto sa ilang pamilya ug mga minahal sa kinabuhi, nga ipakita sa ilang silingan nga lagi bulahan sila anang panahona, nga makahigayon gyod sa pagsadya kay maoy tawag sa panahon, nga ikapasigarbo nga dunay bag-ong sanina ug mga gamit ug pagduyog sa nagkadaiyang mga ritual aning panahona gikan sa Misa de Gallo ngadto sa kadaghang mga party.
Na, sa ingon ani nga konteksto, kinsa may maghari? Eh di siempre ang negosyo kay mahimo man ma-commodify ang tanang matang sa butang nga lambigit sa Pasko. Buot ipasabot mahimo kining himoon nga produkto nga ikabaligya. Mabaligya ang mga dekorasyon, ang mga lamiang pagkaon, ang imported nga mga RTW, ang galamiton sa Noche Buena, ang mga gamiton sa manito-manita. Kasagaran pa ra ba gyod aning mga butanga — plastik!
Kung sermon pa nig pari ang mga pulong nga iyang gamiton mao kini: dili na si Kristo ang hari, kondili si Negosyo! Extra na lang tawon ang Mesiyas, mahinumduman lang kung naa sa kapit-os ang tawo.
Pastilan.
Makagawas pa ba kita kining maong hawla? Kay mora mag kada tuig mas nakumplikado na man gyod ning atong pagsaulog sa Pasko. Pasalamat hinoon ang mga taga-Davao nga sukad wala itogot ang pagpaboto og libentador, kwitis ug uban pang fireworks, medyo hilom gamay sa maong siyudad. Apan Davao ra man sab ang nakahimo ani; daw dili buot sa buong lungsod nga protiktahan ang bulsa ug kinabuhi sa katawhan.
Hawla na gyod ang nitumaw sa atong pagsaulog sa Pasko; lisod man hinoon ang mohukom nga wala nay kahulugan ang maong pagsaulog sa katawhan. Nahigtan na kitang tanan sa pisi sa kapitalismong sistema nga nagapos na gyod tang tanan. Siempre ang nabulahan si Mr. Capitalist System kansang kinaham nga panahon sa tuig mao ang panahon sa Pasko.
Duna pa ba kahay paglaum nga atong ikapabalik ang kayano sa Pasko? Duna man gyoy katawhan nga naningkamot ug wala na magpasagad sa maong takna. Simple na ang ilang maong pagsaulog, mas gihatagan og panahon ug atensyon ang pagpalawom sa kahulugan sa Pasko diha sa ilang pag-ampo, pagtagad sa pamilya ug pagpakaylap sa diwa sa hustisya ug kalinaw.
Gani sa mga dagkung siyudad karon sama sa Nueva York, London, Tokyo ug uban pa, dunay mga environmentalists nga sa ilang pagpa-simple sa ilang kinabuhi, dili na sila mopalit sa ilang kan-on. Sila mismo motanum, o mangita'g unsay ilang makaon sa mga nabilin pang mga parks.
Uban gani, adto'g basurahan kay didto dunay mga gipanglabay lang nga mga pagkaon nga OK pa gyod nga ma-pakals.
Apan pipila pa lang ang naay ingon ani nga panglantaw. Hinaut unta modaghan.
Sa miaging semana niadto ko sa Cebu ug dihang nahuman na ang akong tigom nibalik ko sa Davao. Natandog kaayo ko sa akong pag-abot sa Cebu International Airport. Kay dihay upat ka mga buta; duha ka babaye ug duha sab ka lalaki. Ang duha ka laki mga gitarista. Kasagaran sa ila sobra 60 na ang panuigon. Ug nag-awit silag yano nga awit sa Pasko — ang karaang daygon nga nagbatbat pinaagig balitaw ang nahitabo sa Belen.
Nakaingon ko sa akong kaugalingon. Wala pa mamatay ang kayano sa Pasko kay diha sa tunga mismo sa agianan sa Globalisasyon duna pay mga naningkamot nga dili mawala ang naandan natong yanong pagsaulog sa Pasko.
Apan medyo gikumot ang akong kasingkasing sa pagtan-aw kanila; kay pila na lang ka Pasko maglisod na silag ari sa airport og ipadayon ang ilang awit. Kay daw sigurado ko nga wala silay mga anak ug apo nga buot himoon kining maong pagdaygon. Ikaulaw na kini nila. Pastilan.
Apan sigue lang, matud pa sa katigulangan, samtang buhi pa, fights pa.
Malipayong Pasko sa tanan.
(Ang MindaViews ang seksyon sa opinion sa MindaNews. Si Brother Karl Gaspar sa Redemptorist, manunulat sa mga libro, apil na ang "Mystic Wanderers in the Land of Perpetual Departures.")